İnternette "Unutulma Hakkı’ Nedir, Nasıl Kullanabilirsiniz?

İnternette gezinilen her bir sayfada kullanıcıların izleri vardır. Özellikle de sosyal medya kullanarak şirketlerin, kişiler ile ilgili dijital kopyalar hazırlamasına izin verilir. İnterneti tamamen kullanım dışı bırakmak için kullanıcılara tanınmış yasak bir hak bulunur. Buna da unutulma hakkı denir. Peki nedir bu unutulma hakkı?

Unutulma hakkı nedir?

Yabancı hukuk kaynaklarında "The right to oblivion" ya da "The right to be forgotten" olarak adlandırılan unutulma hakkı, en temek anlamıyla, kişilerin  internet aramaları sonuçlarından adıyla çıkan haber, fotoğraf, video, bilgi ve belge gibi verilerin her birinin internet arama sonuçlarında olmasını istememe hakkıdır. Öyle ki sadece kişiler değil, kurumların da unutulma hakkı vardır. Ancak elbette ki bu hakka sahip olmak demek tüm verileri silmek anlamında gelmez, bazı istisnalar dışında. Bu istisnalar ise, verilerin bilimsel, istatistiksel ya da tarihsel amaçlarla kullanılıyor olma durumu. Eğer böyle bir durum varsa kişi, verileri sildirme hakkından faydalanamaz. 

Sosyal medyada hangi durumlarda unutulma hakkı kullanılabilir?

Veriler kişi tarafından isteyerek ya da bir zorunluluk nedeniyle paylaşıldıysa ama dürüstlük kuralına uygun bir şekilde işlenmediyse, 

Verileri toplayan kişi meşru ve belirli amaçlarla, açık ve ölçülü biçimde verileri toplamadıysa,

Veriler, veriler toplandığı sırada kişiye anlatılan meşru ve belirli amaçlar dışında kullanılmışsa,

Veriler konuyla ilgili, olay hakkında yetersiz ve söz konusu amaca uygun değilse, 

Veriler güncel değil ya da yanlış bilgiler içeriyorsa,

Verilerin toplanması için anlatılan meşru amaç için gerekli görülen süre geçmişse, 

Kişiler unutulma hakkı bağlamında söz konusu bu verilerin arama motorunda çıkan sonuçlardan kaldırması adına başvuru yapabilir.

Unutulma hakkı nasıl kullanılır?

Arama motoru sonuçlarında kendisi ile ilgili olarak ortaya çıkan verilerin tamamen silinmesini isteyen kişiler, ilk olarak arama motoru şirketine bu talebini iletmelidir. Talebin ardından eğer arama motoru şirketi olumsuz bir karşılık verirse veya herhangi bir yanıt vermediyse Kişisel Verileri Koruma Kurumu'na başvuruda bulunabilir. Kişisel Verileri Koruma Kurumu’na yapılan şikayet başvurularında konu ile ilgili olarak detaylar açık bir şekilde belirtilmedi. Kurum, yapılan değerlendirme sırasında çeşitli sorular ile konuyu değerlendiriliyor. Bu sorular; verilerin öznesi bir çocuk mu, hakaret niteliği var mı, veriler güncel mi, kişi hakkında önyargı oluşturuyor mu, yayınlar gazetecilik çerçevesinde mi yapılmış, kişi hakkında risk oluşturuyor mu?

Sosyal medya yasası ve unutulma hakkı ile ilgili tepkiler

Sosyal medya yasası düzenlemesi ilk olarak gündemde yer aldığından bu yana pek çok eleştiri ile karşı karşıya kaldı. Eleştirilen kavramlardan biri de unutulma hakkı oldu. Söz konusu bu hak ile ilgili olarak en çok dile getirilen durumlardan biri, bu hakkın farklı bir hak özgürlüğü olan ifade hakkı ile çatışıyor olmasıdır. Avrupa Adalet Divanı’nın kararı sonrasında  unutulma hakkını ilk kullanan arama motorlarından biri de Google'yn baş hukuk danışmanı David Drummond'dır. Drummond vermiş olduğu bir röportaj sırasında bu durumun ifade özgürlüğüne karşı olduğunu ve aynı zamanda çifte standart olarak değerlendirildiğini, her bilginin ise arama motorunda olması gerektiğini dile getirdi.