Gümrük İşlemleri İçin Gümrük Müşavirliği Yetki Kapsamı

Gümrük müşavirliği her türlü gümrük işlemini takip ederek sonuçlandırabilme yetkisine sahip bir sektördür. Ancak bu yetki sadece vekaletnameleri ya da dolaylı temsilcilik hakları olduğu sürece geçerlidir. Bu yönden, gerekli desteği sağlayabilmeleri için bir sürü koşulu tamamlamış olmaları gereklidir. Ayrıca,Ticaret Kanunu ile Vergi Usul Kanununun talep ettiği defterleri tutmak da gümrük müşavirlerinin vazifesidir. Bu defter yardımı ile günlük işlerin tutarı, esas alınan beyannameye ait bilgiler ve komisyon ücretleri kayıt altına alınır. Bir sürü ufak detayın toplamından oluşan bir görev listesi söz konusu olsa da genel olarak gümrük müşavirliği yapan kimseler üç ana dalda yetkilidir.

 Gümrük Müşavirlerinin Ana Sorumlulukları

• Gümrük işlemlerinin yönergeye bağlı kalınarak tamamlanmasını sağlamak.

• Gümrük vergileri ve gümrük idareler, tarafından erişilmesi gereken diğer vergilerin eksiksiz bir şekilde erişimini sağlamak.

• İhraç faaliyetleri gösteren firmalar için danışmanlık yapmak. 

Gümrük müşavirliği, beyannameye uygun olmayan bir malın ihraç veya ithal edileceğinden şüphe duyulan malı inceletme hakkına sahip olan bir meslek grubudur. Yani, müşavir her ne kadar müşteri memnuniyetine değer verse de kayıtsız şartsız bir şekilde kendisine verilen işi yerine getirmekle yükümlü değildir. 

Gümrükten malın geçirilmesi esnasında; kırmızı hat, sarı hat, mavi hat ve yeşil hat şeklinde gruplara ayrılan belirli yollarla ürünün ele alınması neticesinde, ortaya çıkabilecek herhangi bir arıza gümrük müşaviri açısından kişisel bir mesele haline gelecektir. Dolayısı ile ürünün içeriği önemlidir ve gümrük müşaviri gerektiğinde gümrükleme işlemine müdahale etme hakkına sahiptir. Ancak gümrükleme işlemi olabildiğince hızlı bir şekilde tamamlanması gereken bir süreç olduğundan, gümrük müşavirliği konumundaki kişinin tüm bunları ustalıkla fark edip gerekeni yapması lazımdır.

İthalat ve İhracat Hatları

Kırmızı Hat: Ürünlerin fiziki açıdan kontrol edilmesi bu hatta bağlıdır.

Sarı Hat:Bu hatta evraklar kontrol edilir. Yani beyannamenin içeriği incelenir ve duruma göre, uygunsa onay verilir.

Yeşil Hat: Malların belgelerinin kontrol edilmediği veya fiziki bir muayeneden geçmek durumunda olmadığı hattır.Şu koşullarda uygulanır:

• Cumhurbaşkanına ait olan mallar,

• Milli Savunma Bakanlığı tarafından gizliliği daha evvel bildirilen eşyalar,

• Yabancı devlet başkanlarının şahsi eşyaları,

• Türkiye’de ikamet eden yabancı diplomatların getirmeyi arzu ettikleri belgeler, eşyalar ve içlerinde gizli evrakların bulunduğu mühürlü kurye çantaları şeklindedir. 

Mavi Hat: Onaylanmış bir Kişi Statü belgesine sahip firmalar, bu hattı kullanarakihracat veya ithalat işlemlerinde ellerinde bazı evraklar olmasa dahi, beyanname açtırabilir.

Mavi hattan geçen ürünler haricinde beyanname gümrükleme işleminin en önemli parçalarından biridir. Gümrük yönetmeliğinin 563. Numaralı maddesine bakıldığı zaman görüldüğü üzere, gümrük müşavirliği yapan kişiler imzaladıkları beyannamede bulunan cezai hükümlerin yürürlüğe girmesi konusunda beyanname kapsamındaki bilgiler ve belgelerin doğru olup olmadığından ve konu ile alakalı rejimin beraberinde getirdiği tüm yükümlülüklere uyulmasından sorumludur. 

Gümrük kanunun 229. Maddesi gereğince gümrük müşavirlerinintebligat esnasında kullanılacak çalışma alanlarının konumunu, bu yerin bağlı bulunduğu Gümrük ve Muhafaza Başmüdürlüğüne yazı ile bildirme zorunluluğu vardır.

Yine Gümrük yönetmenliğine göre,576 numaralı maddede gerekli şartları taşıyan bir gümrük müşaviritarafından ‘yetkilendirilmiş gümrük müşaviri’ sıfatına layık görülmesi durumu yazılıdır. Bir gümrük müşavirine yetki verilmesi demek yukarıda bahsedilen temsilcilik hakkını beraberinde getirir. 

Gümrük Müşavirlerinin Temsilciliği Hakkında Detaylar

Doğrudan Temsil: Doğrudan bir temsil gerektiren durumlarda temsilci bir başkası yerine ve onun hesabı üzerinden işlem yapıyor anlamına gelir. Kişinin kendi firması bile olsa bu firma farklı bir tüzel kişilik olarak değerlendirilir. Firma sahibi gerçek bir birey olarak, söz konusu tüzel kişinin doğrudan temsilcisi konumundadır.

Dolaylı Temsil: Dolaylı temsilin olduğu durumunda dolaylı temsilci sıfatı gümrük müşavirliği yapan kişinin tanımlanması anlamını taşır. Dolaylı temsil halinde gümrük müşaviri kendisi için, fakat başkasının hesabına yönelik hareket eder. Bu durum, gümrük müşavirinin yaptığı işlemlerde genel olarak kendisi sorumluğunu almasını gerektirir.

Müteselsil Sorumluluk: Gümrük müşavirliği konumundaki kişinin, beyanını yerine getirmekte olduğu mallardan dolayı bir vergi kaybının olacağını fark ettiği veya fark etmesi gerektiği hallerde oluşan sorumluluktur. Böyle bir durumda ortaya çıkan sonuçlardan tüzel kişilikle birlikte zincirlemede sorumludurlar.

Tüm bu kurallara, tek bir pencereden bakacak olursak,  kanun ve yönetmelikler doğrultusunda, gümrük müşavirliği, sahip olduğu sorumluluklardan dolayı hukuk dilinde ‘kusursuz sorumluluk’ olarak tanımlanan görev dağılımına sahip bir meslektir.