Apple ve Meta’ya AB’den Şok Ceza: Rekor Tutarlar Gündemde

Apple ve Meta’ya  AB’den 30 milyar ₺’ye yakın para cezası aldı peki neden? Yapılan açıklamada 2024 yılında başlayan soruşturma sonucunda ve DMA (Dijital piyasalar yasası) kapsamında tüketici haklarını korumak amacıyla ceza aldıkları belirtildi.Yeni düzenlemelere uymadığı gerekçesiyle kesilen bu cezaların, sadece teknoloji devlerini değil, aynı zamanda uluslararası ekonomik dengeleri de etkileyeceği öngörülüyor. Üstelik, bu yaptırımların 2 ay içerisinde ödenmemesi halinde cezaların kademeli olarak yenilenmesi de gündemde. Peki ödenecek toplam ceza tutarı ne kadar ?

Resmi açıklamada Meta’ya 200 milyon, Apple’a ise 500 milyon euro olarak toplam 700 milyon euro para cezası kesildi. 

Apple ve Meta’ya kesilen rekor ceza’nın sebebi ne?

Apple, App Store’daki geliştiricilere kullanıcılarını dış kaynaklardaki alternatif teklifler hakkında bilgilendirme, bu tekliflere yönlendirme ve satın alma sürecine izin verme hakkı tanımalıydı. Ancak yapılan incelemelerde, Apple’ın bu haklara tam anlamıyla izin vermediği ortaya çıktı.

Apple’a yönelik eleştirilerin merkezinde, uygulama geliştiricilerden alınacak olan “Core Technology Fee” adlı yeni ücretlendirme modeli bulunuyor. Bu modele göre, geliştiriciler App Store dışında kullanıcıya ulaşsa bile, Apple’a belirli bir kullanım ücreti ödemek zorunda kalabiliyor. AB yetkilileri, bu sistemin rekabeti engelleyici ve geliştirici özgürlüğünü kısıtlayıcı olduğu görüşünde.

Meta’ya kesilen cezanın dayanağı ise, Facebook ve Instagram kullanıcılarına sunulan tartışmalı seçenek: “Verilerini paylaş ya da ücret öde.” Bu model kapsamında kullanıcılar, kişiselleştirilmiş reklamlara izin vermezlerse, platformları ücretli olarak kullanmak zorunda kalıyor. AB, bu yaklaşımın kullanıcı haklarına aykırı ve adil olmayan bir tercih dayatması olduğunu savunuyor.

Meta’ya kesilen cezanın dayanağı ise, Facebook ve Instagram kullanıcılarına sunulan tartışmalı seçenek: “Verilerini paylaş ya da ücret öde.” Bu model kapsamında kullanıcılar, kişiselleştirilmiş reklamlara izin vermezlerse, platformları ücretli olarak kullanmak zorunda kalıyor. AB, bu yaklaşımın kullanıcı haklarına aykırı ve adil olmayan bir tercih dayatması olduğunu savunuyor.

Meta’nın ise ise kullanıcı verileri sebebiyle başı dertte. Kullanıcılarına ücretli abonelik sunan Meta diğer kullanıcılarının verilerini kullanarak kişiselleştirilmiş reklamlar sunmaya devam ediyor. Kullanıcıların bu duruma onay verme özgürlüğü verilmemesi ise bu cezaya neden olan önemli bir etken olarak görülüyor.

Dijital hizmetler yasası nedir neyi korur?

2024’te uygulamaya alınan Dijital Hizmetler Yasası, teknoloji şirketlerine “AB’de oyunun kuralları değişti” mesajını net bir şekilde verdi. Yasanın temelinde güvenlik ve şeffaflık ilkesini yer alıyor. Bu yasa, teknoloji şirketlerine yalnızca içerik barındırma değil, aynı zamanda içerik denetimi ve kullanıcı hakları konusunda da daha fazla sorumluluk yüklüyor.

AB yetkilileri, DSA ile birlikte dezenformasyonun yayılması, yasa dışı ürün ve hizmetlerin satışı ile zararlı içeriklerin dolaşımı gibi sorunlarla daha etkin mücadele edileceğini vurguluyor. Yeni düzenleme, hem bireyleri korumayı hem de dijital platformları daha hesap verebilir bir yapıya kavuşturmayı hedefliyor. Özellikle büyük ölçekli platformlar, içerik denetimi, algoritmaların şeffaflığı ve kullanıcı güvenliği konularında daha sıkı kontrol altına alınacak.

Apple ve Meta’nın tepkisi ne oldu ? Cezalar ödenecek mi?

Apple ve Meta, Avrupa Komisyonu’nun dijital alandaki düzenlemeler çerçevesinde verdikleri cezaya tepki gösterdi. Apple, Avrupa Komisyonu’nun verdiği cezanın haksız olduğunu ve bu karara itiraz edeceklerini duyurdu. Apple yetkilileri, yaptırımın hem kullanıcı güvenliğini hem de ürün kalitesini tehlikeye atacak şekilde sadece Apple’ı hedef aldığını ifade etti. Şirket, Avrupa’daki düzenlemelerin kendi inovasyon süreçlerini ve kullanıcı odaklı hizmet anlayışını olumsuz etkilediğini savundu.

Öte yandan Meta, AB’nin başarılı teknoloji şirketlerini engellemeye çalıştığını iddia etti. Meta, AB’nin kararını sadece bir para cezası olarak değil, aynı zamanda şirketin iş modeline yönelik doğrudan bir müdahale olarak değerlendirdi. Şirket, bu tür cezaların dijital pazarın geleceği üzerinde olumsuz etkiler yaratabileceğini öne sürdü.

AB Komisyonu ise verilen kararın arkasında durdu. Kararların net ve dengeli olduğu belirtildi.  AB yetkilileri, yeni düzenlemeler ile dijital platformların daha adil ve şeffaf hale gelmesini hedeflediklerini vurguladı.

Ceza Kararı ABD ile Krize mi Neden Olacak ?

Avrupa Birliği’nin Meta ve Apple’a yönelik aldığı yeni kararlar, sadece dijital dünyayı değil, uluslararası ticaret dengelerini de yeniden şekillendirme potansiyeli taşıyor. Dijital Hizmetler Yasası kapsamında uygulamaya konulan para cezaları, AB ile ABD arasındaki ekonomik ilişkilerde yeni bir gerilimin habercisi olabilir.

Söz konusu yaptırımların, Başkan Trump’ın Avrupa’ya yönelik tarifeleri askıya aldığı 90 günlük sürecin hemen ardından gelmesi de dikkat çekici bulunuyor.  Ekonomistlere göre, AB’nin dijital platformları düzenlemeyi amaçlayan bu hamlesi sadece teknoloji devlerine yönelik bir müdahale olmakla kalmayacak, aynı zamanda ABD ile olan ticari ilişkilerde yeni bir gerilime yol açabilir. Bu gelişmeler, küresel teknoloji pazarının geleceğini ve dijital ticaretin şekillenmesini etkileme potansiyeline sahip. Şu anki aşamada ise, hem AB hem de ABD, birbirlerinin ekonomik çıkarlarına yönelik hareketlere dikkatle yanıt veriyor.