Cache nedir? Ne işe yarar?

İnternete bağlanabilen bilgisayar ya da tablet gibi birçok cihazda karşımıza çıkan cache yani ön bellek, kullanıcılar için bir öneme sahiptir. Peki cache nedir, ne işe yarar ve neden bu kadar önemli?  Bu soruların her birine yazımızdan ulaşabilirsiniz. "Cache", günümüz teknolojik cihazları için çok önemli bir kavramdır ve hem internette hem de bilgisayarda karşımıza sıklıkla çıkar.

Cache nedir?

Ön bellek olarak adlandırılan cahe, internet üzerinden yapılan aramaların bir süreliğine cihazın belleğinde depolanmasını sağlar. Önbellek, kaydedilmiş olan veriler sayesinde bilgisayarınızın web sitelerini daha hızlı bir şekilde yüklemesine yardımcı olur. Cache, internete bağlı olan her türlü cihazı bulur. İster telefondan girdiğiniz bir uygulamada isterseniz de bilgisayarınız üzerinden bağlandığınız tarayıcıda, önbellek verileri mutlaka depolanır. Girmiş olduğunuz web sayfalarının fotoğraflarından metinlerine kadar geçici olarak kayıt altına alan Cache, aslında son derece kullanıcı dostu bir sistemdir. 

Cache ne işe yarar?

Cache, daha önce de belirtmiş olduğumuz gibi girdiğiniz bir web sayfasının ya da uygulamanın HTML sayfaları gibi önemli verileri kendi deposuna kaydederek, bu sitelere bir sonraki ziyaretinizde her şeyin daha hızlı ve kolay bir şekilde yüklenmesini sağlar. Temel olarak "cache", aslında hem yazılımlarda hem de donanımlarda bulunur. Dizüstü bilgisayarlarınızda, akıllı telefonlarınızda ya da tabletinizde bulunan işlemcilerin kendi önbellekleri vardır. İşlemci kısmında yer alan önbellek, küçük bir şekilde tasarlanmış olsa da sahip olduğu güç, işlemcinin sıklıkla kullandığı bu verileri çok hızlı bir şekilde çalıştırır.

Chrome, Firefox ya da Safari gibi tüm web tarayıcıları, kendi içerisinde bir önbelleğe sahiptir. Bu önbellekler, tarayıcınızın ziyaret ettiği web sitelerini görüntülemek için ihtiyaç duyduğu verileri depolar. Bu verilerin arasında HTML dosyaları, CSS bilgileri, Javascript’ler, çerezler ve resimler bulunur. Örnek vererek anlatacak olursak, bir e-ticaret sayfasına üye olduğunuzu ve sepetinize bir kaç ürün attığınızı düşünelim. Cache, üyelik bilgilerinizden en son arattığınız ürünlere kadar tüm bu verileri depolar ve siz sayfayı daha sonra ziyaret ettiğinizde tüm bu bilgileri yerli yerinde görürsünüz. 

Son olarak önbelleğin önemli olduğu bir diğer unsur uygulamalardır. Uygulamaların da tıpkı tarayıcılar gibi kendi önbelleği bulunur. Uygulamalar, kullanıcı için önemli gördükleri verileri kaydeder ve gerektiğinde bu verileri hızlıca geri yükler. Uygulamalar kendi aralarında farklılık gösterdiği gibi önbelleklerde kaydedilen veriler de farklıdır. Örnek verecek olursak telefonunuza indirdiğiniz bir oyunun ve sosyal medya uygulamasının kaydettiği veriler, elbette birbirinden farklılık gösterecektir. Bu verilerin içerisinde genellikle üyelik bilgileri, resimler veya küçük boyutlu videolar bulunabilir.

Cache’in olumlu yönleri

Önbelleğin avantajları arasında herkesin de anlamış olduğu üzere hızlı çalışması gelir. Her şey daha hızlı çalıştığı zaman sistem performansı da paralel şekilde artar. Cache, avantajlarının ikinci verilerini kaydetmesidir. Uygulamalar, performansı iyileştirebilmek adına verileri önbellekte depolar ve bu sadece her şeyin daha hızlı çalışmasını sağlamaz, aynı zamanda bazı uygulamaların çevrimdışı modda kullanılmasına olanak sağlar. 

Çevrimdışı mod sayesinde internetinizin olmadığı durumlarda bile çalışmalarınıza kaldığınız yerden devam edebilirsiniz. Buna verebileceğimiz en güzel örnek Google’ın Dokümanlar uygulaması olacaktır. Eğer bu uygulamada çevrimdışı çalış özelliğini tercih ederseniz, verileriniz internetinizin olmadığı zamanlarda bile kaydedilmeye devam edecektir. Cache’in sahip olduğu en büyük avantajlardan bir diğeri ise verileri sadece bir kere indirmeye ihtiyaç duymasıdır. Cache, ziyaret ettiğiniz bir web sitesinin verilerini sadece ilk seferde indirir ve sonraki ziyaretlerinizde bu verileri tekrar indirmeye ihtiyaç duymaz. Bu sayede hem zamandan tasarruf etmiş olursunuz, hem de indirdiğiniz kaynakları ve cihazınızın pil gücünü boşa harcamamış olursunuz. Eğer sürekli girdiğiniz bir web sitesinde verileriniz en baştan indiriliyorsa ya tarayıcınızın önbelleğinizi temizlemişsinizdir ya da girmiş olduğunuz web sitesinin içerikleri baştan aşağı yenilenmiştir. 

Cache’in olumsuz yönleri

Cache her ne kadar kullanıcı dostu bir sistem olup işimizi kolaylaştırsa da, sahip olduğu birkaç olumsuz yanları da bulunmuyor değil. Öncelikle Cache, prensipte her ne kadar küçük bir dosya deposu olsa da, sahip olduğu verilerin boyutu çok yüksek olabilir ve bu da cihazınızın depolama alanını sınırlayabilir. Depolama alanınızın sınırlanması da hem cihazınızın performansını düşürebilir hem de başka bir dosyanın indirilmesini engelleyebilir. Cihazların, uygulamaların ya da tarayıcıların önbelleğini temizlemek, cihazınızda büyük bir depolama alanının açılmasını ve rahatlamasını sağlar.

İkinci bir problem önbelleğin kaydettiği dosyalarda bir sorun çıkmasından kaynaklanır. Eğer indirilen dosyalarda bir problem varsa Cache düzgün çalışmayabilir, hatta sistemin çökmesine sebebiyet verebilir. Bu yüzden internette gezinirken veya bir uygulamayı açarken aksaklıklar yaşıyorsanız, derhal önbelleğinizi temizlemekte fayda var. Cache, bazen web sitelerinin ya da uygulamaların son sürümlerini görmenize engel olabilir. Bunun için başvuracağınız yol yine önbelleğinizi temizlemekten geçer.